९ पौष,काठमाडौँ। काठमाडौँ उपत्यकामा रहेका अधिकांस सार्वजनिक कुवा, इनार र धारा लोप भएका छन् भनेँ भएका कुवा,धारो र इनारको संरक्षणमा समेत अभाव देखिएको छ । पानीका श्रोत मासिँदै गएको काठमाडौँ मेलम्चीको पानीमा अस्तित्व धान्ने सपना बोकेर काकाकुल बाँचेको भए पनि आजसम्म लक्ष्य हाँसिल गर्न सकेको छैन । “भएको बिताएर नभएको चिताउँने” भनेँजस्तै मेलम्चीको खोलो हेरेर कुवा,धारो ,इनार नदेख्ने प्रवृत्तिले काठमाडौँलाई थप सङ्कटमा पार्दै लगेको छ ।
पानीका ३ थरी उपभोक्ता
पहिलो:-काठमाडौँका सबै कुवा,इनार र धाराहरु धुलो,मैलो र फोहोरले पुरिएका छन् त्यही फोहोरको थुप्रो छेउबाट तर लागेको धुलो काट्दै पानी पिउँने मानिसहरुको सङ्ख्या उपत्यकामा कम छैन त्यस्तो पानी मानव स्वास्थ्यका लागि कस्तो होला ?
दोस्रो: अर्का थरि मानिस आफ्नै घर कम्पाउन्डमा बोरिङ प्रयोग गरेर पानीको अभाव टारिरहेका छन् तर त्यो पानी मानव स्वास्थ्यका निम्ति कति लाभदायक छ ? त्यस्को गुणस्तर कस्तो छ ? र कस्तो हुनुपर्छ ? दैव जाने तर काठमाडौँ उपत्यका मानिसहरुलाई यो कुरा थाहा छैन ।
तेस्रो: तेस्रो थरि उपभोक्ता पानी कम्पनीहरुसँग निर्भर छन् । पानी किनेर खानु पर्ने कुरा होइन, स्वच्छ पानी खानपाउनु मानिसको मौलिक हक हो भन्ने कुरा शहरका सभ्य भनिएकाहरुलाई थाहा छैन भनेर मान्न सकिन्न तर चुपचाप किनेर पानी पिउँने वर्ग मौनता पुर्वक किनिरहेकै छ । पानी बिक्रेताहरु निसङ्कोच पानी बेचेर मालामाल बनिरहेकै छन् । पानीको अधिकार र पानीको शुद्धताबारे अलिकति पनि ख्याल नगरी यो वर्ग पनि बजारमा किनेर निर्धक्क पानी पिइरहेको छ ।
यसरी हेर्दा काठमाडौ उपत्यकाका सबै मानिसहरु अन्धाधुन्ध पानी पिइरहेका छन् । यसको परिणाम कस्तो हुन्छ केवल अनुमान गर्न सकिन्छ । यसरी पानीको दोहोरो,तेहेरो सङ्कटमा फसेका जनताको पानीको आवाज कमजोर र माफियाको दबदबा बलियो भएको काठमाडौँ उपत्यकाका जनताले आजसम्म राजनीतिका धन्दावाला र पानीका गल्लावालाहरुलाई प्रश्न गर्न सकेका छैनन् । मेलम्ची तिर फर्किएको आफ्नै तिर्खा देखाएर राजनीतिका व्यापारीले आफैँलाई लुटेको पत्तो नपाएका उपत्यका जनताको मौनता बाध्यता हो कि निरिहता आज गम्भीर प्रश्न उब्जिएको छ । यस्तो खाले पानीको महासङ्कट र माफिया र मेलम्ची नामको महालुटपाट विरुद्ध काठमाडौ किन मौन छ ? यो बाध्यता हो कि निरिहता ? गम्भीर प्रश्न उठेको छ। राज्य मानव स्वास्थ्यका निम्ति यति निर्लज्ज किन छ ? समयमै सबैले गम्भीर हुन जरुरी छ ।
